PBL: Natuur en erfgoed onder druk door woningbouwplanning

Deze zogeheten Planmonitor NOVI is gemaakt op verzoek van de minister van BZK als aanvulling op de huidige monitoringsrapportages, die enkel terugblikken. Vandaag verscheen een eerste pilotpublicatie, die hierna jaarlijks opvolging krijgt.

De noodzaak van een zorgvuldige leefomgeving

In het westen van het land leggen de plannen voor woon- en werklocaties de grootste ruimteclaim op kwetsbare gebieden. Met name delen van het Groene Hart (nabij autosnelwegen) en enkele voormalige Rijksbufferzones tussen de steden staan onder druk, constateert het PBL. Dat maakt de noodzaak van een zorgvuldig leefomgevingsbeleid in West Nederland des te groter.

Onderbelichte risico’s van het bouwen op kwetsbare locaties

‘Te vaak worden plannen gemaakt die weliswaar passen binnen beleidsvoornemens, maar in het licht van andere waarden of toekomstige ontwikkelingen onverstandig zijn’, licht Rienk Kuiper, programmaleider ruimtelijke ordening bij het PBL, toe. Het gaat niet alleen om het verloren gaan van bijvoorbeeld natuur of cultuurhistorische waarden, maar ook om de risico’s die het bouwen op kwetsbare plekken inhoudt voor de nieuwe woningen of bedrijven. Een voorbeeld zijn de bouwplannen in gebieden op slappe bodems, zoals in het veenweidegebied van het Groene Hart, wat in de toekomst hoge onderhoudslasten door verzakking meebrengt. In de Arnhemse uiterwaarden is er op basis van de huidige omstandigheden vanuit waterveiligheid geen bezwaar tegen bouwen op deze plek, maar er wordt geen rekening gehouden met de te verwachten toename van de hoeveelheid af te voeren rivierwater door de Rijn.

Kwetsbare locaties in beeld met Planmonitor NOVI

De Planmonitor NOVI brengt in beeld welke mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen kwetsbare waarden op het gebied van water, bodem, cultuurhistorie, natuur en landschap kunnen beïnvloeden. Dat gebeurt met behulp van het ruimtegebruiksmodel RuimteScanner: kaarten met ruimtelijke ontwikkelingen schuiven daarbij over de kaarten met kwetsbare gebieden heen. Dat betekent dat iedere dreigende aantasting van waarden oplicht; er wordt hierbij geen rekening gehouden met de mogelijkheid van compensatie of mitigatie.

Eerste focus op ruimtelijke ontwikkelingen rond wonen en werken

Deze eerste pilotrapportage focust op de mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen rond wonen en werken. In volgende edities kunnen ook andere ruimtelijke ontwikkelingen aan bod komen, zoals die van recreatiewoningen, glastuinbouw, windturbines en zonnevelden. Ook kunnen kwetsbare waarden worden toegevoegd.

De resultaten van de planmonitor zijn gebaat bij zoveel mogelijk informatie over bouwplannen voor wonen en werken. Voor de provincie Noord-Holland is deze informatie openbaar. Voor de overige provincies is dit niet het geval, wel hebben enkele andere provincies deze informatie onder beperkende voorwaarden aan het PBL ter beschikking gesteld. Kuiper: ‘Een deel van de bouwplannen konden we met onderzoek naar openbare publicaties alsnog intekenen op de kaarten, maar het zou beter zijn als alle provincies deze informatie openbaar beschikbaar stellen.’