Dertig jaar mestbeleid

Milieuproblemen sterk afgenomen maar niet opgelost

Het mestbeleid met als doelen om de nitraatuitspoeling en ammoniakuitstoot te verminderen bestaat ruim dertig jaar. In de loop van de historie van de landbouw werd mest van een hoofdproduct van de veehouderij voor de akkerbouw (voor 1930), tot een bijproduct van de veehouderij (1930-1970). Na 1970 ontstond er een overschot aan dierlijke mest en kreeg mest de kwalificatie afvalproduct, terwijl het een belangrijke meststof blijft. De extreme vervuiling zoals die er was in de 80-er en 90-er jaren is sterk verminderd, maar nog zijn de milieuproblemen rond dierlijke mest niet opgelost zo getuige de recente stikstofcrisis.

Kringlooplandbouw, mestdialogen, de stikstofcrisis en herbezinning op het mestbeleid

De meststoffenwet en ammoniakregels vanaf ruwweg 1990 probeerden de grote milieuproblemen door nitraat en ammoniak en de schadelijke gevolgen hiervan voor natuur en mens op te lossen zonder de voor Europese begrippen zeer grote veehouderijsector en exportpositie aan te tasten. Met technologie en in mindere mate door typische Nederlandse polderoplossingen als het Mineralen Aangifesysteem (MINAS) en de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), daalde de milieubelasting door ammoniak en nitraat met meer dan helft, maar die van fosfaat slecht met 15 procent. Bovendien stagneren de afnames sinds 2010 terwijl de kritische waarden voor stikstofdepositie op landnatuur en van fosfaat- en stikstofemissies naar water nog ruim overschreden worden. Omdat intensieve grondgebonden landbouw altijd onderhevig zal zijn aan aanzienlijke lekverliezen, is volledig bereik van de milieudoelen niet mogelijk zonder (regionale) ingrepen in de productiewijze en -omvang. Met de kabinetsinzet op kringlooplandbouw en de in voorbereiding zijnde aanpassing van de meststoffenwet en de stikstofwet gaat de regelgeving voor mest en ammoniak een nieuwe fase in, maar effectiviteit en uitvoerbaarheid zal afhangen van de nog deels onbekende technische en bestuurskundige uitwerking en juridische haalbaarheid van deze wetgeving.