Transparantie verplicht: verwachtingen over het instrument transparantie om maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren

Beperkt effect verwacht van beleid voor transparantie

Transparante rapportage over niet-financiële onderwerpen is een middel dat bedoeld is om bedrijven te stimuleren hun activiteiten meer in lijn te brengen met maatschappelijke en duurzaamheidsbelangen. De overheid verwacht dat de recent aangescherpte regelgeving die bedrijven verplicht tot niet financiële rapportage daarbij kan helpen. Echter de groep van beursgenoteerde bedrijven, die in Nederland volgens deze richtlijn verplicht moeten rapporteren, doen dat allemaal al. De Nederlandse regelgeving zal naar verwachting bij deze groep bedrijven maar beperkt tot veranderingen leiden. Wel wordt een positief effect verwacht op de kwaliteit van de publiek gemaakte informatie, die kan voor een flink deel van de rapportageplichtige bedrijven nog wel beter.

Voor een goede werking van de regelgeving voor transparantie is het nodig dat beter op de condities voor het optreden van effecten wordt gelet, zoals de beschikbaarheid van gestandaardiseerde en goed vergelijkbare informatie, goede toegankelijkheid voor verschillende belanghebbenden, en verplichte rapportage over financieel relevante milieuonderwerpen zoals over de bedrijfsrisico’s van klimaatverandering. Om maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren is zowel verdere aanscherping van de transparantieverplichting nodig als flankerend beleid, zoals het stellen van richtinggevende duurzaamheidsdoelen, het afgeven van bijbehorende financiële prikkels, en verbreding van de richtlijn naar een groter deel van het bedrijfsleven.

Grote bedrijven verplicht om te rapporteren over duurzaamheid van hun bedrijfsvoering

Als gevolg van een nieuwe EU-richtlijn moeten een aantal grotere bedrijven vanaf 2018 in hun bestuursverslag niet-financiële informatie openbaar maken. Over financiële resultaten leggen bedrijven al langer verantwoording af; nu komen daar onderwerpen bij als arbeidsomstandigheden, corruptie en omkoping, en effecten op milieu en natuur. De aangescherpte regelgeving is het gevolg van de EU-transparantierichtlijn die bedrijven verplicht duidelijk te zijn over resultaten, risico’s en beleid op het gebied van milieu, sociale omstandigheden en diversiteit. De plicht geldt in Nederland voor 120 grotere ondernemingen, grotendeels beursgenoteerd, met meer dan 500 werknemers en een netto-omzet vanaf 40 miljoen euro.

Verwachtingen van de regelgeving op een rij gezet

In deze beleidsstudie is aan de hand van een analyse van beleidsdocumenten en internationale literatuur de beleidstheorie voor het instrument transparantie en de rol daarbij van financiële instellingen gereconstrueerd. Voor 2 casussen zijn de ervaringen met rapportage op een rij gezet, namelijk over de bedrijfsrisico’s van klimaatverandering, en van het verlies aan biodiversiteit en natuurlijk kapitaal. Daaruit zijn voorwaarden voor effecten van transparantie afgeleid, en dat vormt de basis voor het kritisch beschouwen van het recent aangescherpte Nederlandse beleid. Daaruit blijkt dat de recent aangepaste Nederlandse regelgeving voor transparantie niet veel zal veranderen aan de huidige praktijk. Ook bekijken we hoe een aantal andere lidstaten (waaronder Frankrijk, Duitsland, het VK en Denemarken) de richtlijn hebben geïmplementeerd, geven een beeld van de gevonden variatie, en opties voor aanscherping.