Omgevingswet levert meer risico’s dan kansen op voor milieu- en natuurbescherming

De Omgevingswet sluit aan bij behoefte aan integraliteit en flexibiliteit

De opgaven voor de leefomgeving en de maatschappelijke context waarin deze spelen, zijn in de laatste decennia behoorlijk veranderd. Naast milieu en natuur hebben sociale aspecten en ruimtelijke kwaliteit meer gewicht gekregen. Bovendien willen burgers en maatschappelijke organisaties in toenemende mate hierover meedenken en meebeslissen. Deze veranderingen vragen om een integrale aanpak van de opgaven, waarbij bovendien de samenleving meer wordt betrokken. Hiernaast vragen zij om meer mogelijkheden om de milieu- en natuurkwaliteit af te wegen tegen de andere belangen die zich bij de leefomgevingsopgaven voordoen. Het wetsvoorstel van de Omgevingswet sluit aan bij deze behoefte aan meer flexibiliteit en integraliteit. Daar staat tegenover dat de regering met een andere invulling van het wetsvoorstel de samenleving meer had kunnen betrekken bij de verwezenlijking van de leefomgevingsopgaven.

Disclaimer: Effect op milieu en natuur slechts in te schatten als kans of risico

De Omgevingswet is een kaderwet voor de ruimtelijke (milieu)regelgeving. De regering heeft hierbij als doelstelling om een, in vergelijking met nu, gelijkwaardig beschermingsniveau voor milieu en natuur te borgen. Het wetsvoorstel van de Omgevingswet biedt alleen de structuur voor de ruimtelijke (milieu)regelgeving. De normen voor milieu en natuur ontbreken. De uitwerking van de Omgevingswet gebeurt op een later moment, in de onderliggende regelgeving. Omdat deze latere concrete invulling bepalend is voor het feitelijke beschermingsniveau valt de vraag van de minister van Infrastructuur en Milieu, en van de Tweede Kamer, over het beschermingsniveau van het milieu en de natuur van het wetsvoorstel van de Omgevingswet, slechts gedeeltelijk te beantwoorden. Het PBL rapporteert in deze studie daarom over de kansen en risico’s van het wetsvoorstel voor de milieu- en natuurbescherming.

Omgevingswet levert per saldo meer risico’s dan kansen voor milieu- en natuurbescherming

Het wetsvoorstel verschaft kaders voor een integrale visie- en besluitvorming en een eenduidige aanpak voor het oplossen van de problemen in de leefomgeving. Hiermee levert het wetsvoorstel ook kansen op voor de bescherming van milieu en natuur. Per saldo zijn voor de milieu- en natuurbescherming met het wetsvoorstel van de Omgevingswet de risico’s echter groter dan de kansen. Dit komt door de manier waarop de extra ruimte voor ontwikkelingen in het wetsvoorstel wordt vormgegeven én door de beperkingen aan de procedure voor de milieueffectrapportage. Het wetsvoorstel van de Omgevingswet biedt meer flexibiliteit om te kunnen afwijken van de milieu- en natuurregelgeving. Het wetsvoorstel stelt hierbij minder eisen aan het soort ontwikkelingen en biedt minder garanties tegen eventuele milieu- of natuureffecten dan de huidige regelgeving. Door het beperken van deze sturing komt de geboden flexibiliteit onvoldoende ten goede aan het doel van duurzame ontwikkeling dat de regering met het wetsvoorstel beoogt, en levert het wetsvoorstel een hoger risico op voor milieu- en natuurbescherming.