Ex ante evaluatie mestbeleid 2013

Op verzoek van de staatssecretarissen van Economische Zaken en van Infrastructuur en Milieu heeft het PBL in samenwerking met Wageningen UR een evaluatie uitgevoerd van de gevolgen van verplichte mestverwerking en het afschaffen van productierechten in de veehouderij. Productierechten zijn al sinds 1987 in het mestbeleid een belangrijke extra waarborg om een milieuverantwoord gebruik van mineralen in meststoffen mogelijk te maken. De huidige productierechten voor varkens en pluimvee begrenzen de veestapel zowel nationaal als regionaal.

Twee scenario's onderzocht

In 2015 wordt de melkquotering afgeschaft (genomen Europees besluit) en dit geldt mogelijk ook voor de productierechten voor varkens en pluimvee (eventueel te nemen Nederlands besluit). Het gevolg van dit scenario is dat de melkveestapel zal groeien maar dat de varkens- en pluimveestapel gelijk zullen blijven. De mestproductie (uitgedrukt als fosfaat) neemt echter niet toe omdat is aangenomen dat fosfaatarmer veevoer zal worden ingezet. Er is ook een scenario geanalyseerd waarbij wel van productiebegrenzing sprake is, ook voor melkrundvee. In dit scenario is de fosfaatproductie maximaal 6 miljoen kilogram lager dan bij het eerste scenario. Door aanscherping van gebruiksregels voor meststoffen uit het vijfde Actieprogramma Nitraatrichtlijn zal de afzetruimte voor fosfaat in 2015 en daarna afnemen ten opzichte van 2011. Dat betekent dat in beide scenario’s een belangrijk beroep op extra mestverwerking moet worden gedaan.

Kansen en risico’s van beide scenario’s

Kansen zijn:

Er kan een rendabele mestverwerkingssector ontstaan.
In geval productierechten worden losgelaten hoeven veehouderijbedrijven die willen uitbreiden niet meer te investeren in het opkopen van productierechten van stoppende bedrijven.

Risico’s zijn:

Bij loslaten van productierechten moet er meer mest verwerkt worden (maximaal 6 miljoen kilogram fosfaat in varkens- en rundveemest) en neemt de milieudruk landelijk en regionaal toe (vooral in Zuid Nederland).
De benodigde mestverwerkingscapaciteit is in 2015 en daarna niet tijdig gereed, vanwege moeilijkheden bij de verlening van vergunningen of financiering van verwerkingsinstallaties. Hierdoor wordt het risico groter op milieu-onverantwoorde mestafzet. Dit risico is kleiner als er minder mest verwerkt hoeft te worden.