'Straatje erbij'

In 2024 werd de term ‘straatje erbij’ expliciet genoemd in het Hoofdlijnenakkoord, het Regeerprogramma en in het Voorontwerp Nota Ruimte. Het idee is dat met de generieke aanpak van ‘straatje erbij’ op relatief korte termijn meer woningen kunnen worden bijgebouwd, zonder dat er grootschalig nieuwe infrastructuur moet worden aangelegd en zodat de voorzieningen in dorpen op peil blijven.

Naar aanleiding hiervan heeft het PBL met een kwantitatieve ruimtelijke analyse berekend wat het reële perspectief is als volgens het principe van ‘straatje erbij’ gebouwd wordt. De berekening gaat uit van één ‘straatje erbij’ met maximaal 49 woningen per woonkern en een dichtheid van 15 woningen per hectare. De straatjes zouden gebouwd kunnen worden op landbouwgrond binnen 200 meter van de bebouwde kom, waar geen belemmeringen gelden voor woningbouw. 
Met deze definitie van ‘straatje erbij’ is in Nederland ruimte voor maximaal 95.000 woningen verdeeld over ruim 2.100 woonkernen. In deze berekening wordt rekening gehouden met fysiek-ruimtelijke voorwaarden zoals geluidsoverlast, natuurbehoud en waterveiligheid. Andere voorwaarden voor het mogelijk maken van ‘straatje erbij’, vanuit bijvoorbeeld ruimtelijke kwaliteit, woningmarkt en betaalbaarheid, zijn niet meegenomen.

De berekening toont aan dat beleidsmakers met het mogelijk maken van ‘straatje erbij’ bijna tien procent van het woningtekort kunnen oplossen. Andere oplossingen voor het woningtekort, namelijk verdichten, het efficiënter benutten van bestaand bouwvolume, erfbebouwing en/of grootschalige uitbreidingen, blijven daarmee noodzakelijk.

De discussie over ‘straatje erbij’ als bijdrage aan de woningbouwopgave moet ook worden bezien in een bredere context van klimaatadaptatie, economie, duurzaamheid, leefbaarheid, ruimtelijke kwaliteit en transities in de landbouw en energievoorziening. Deze dossiers vragen ook om ruimte en zijn nauw verweven met de woningbouwopgave. ‘Straatje erbij’ is daarom allereerst een politieke afweging. Het bestaat naast andere verstedelijkingsopties, zoals verdichting van de stad, het efficiënter benutten van bestaande woonruimte of het aanleggen van compacte stadswijken buiten de bebouwde kom.