Vergroenen en verdienen: op zoek naar kansen voor de Nederlandse economie

Dit signalenrapport 'Vergroenen en verdienen' richt zich op het raakvlak tussen vergroening en concurrentiekracht en vooral op de kansen die vergroening biedt. Met dit essay roept het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) op tot een breed maatschappelijk debat over onze toekomstige economie: een die gestoeld is op vergroening én concurrentiekracht.

Nederland loopt niet voorop

De Nederlandse economie en vooral onze export leunen sterk op sectoren die veel energie en materialen gebruiken. Dat maakt ons kwetsbaar als grondstofprijzen stijgen of de beschikbaarheid onzeker wordt.

Klik op de ranglijsten in de bovenstaande figuur voor de cijfers.

Nederland is relatief sterk op terreinen als hergebruik van afval en groene belastingen. Op het gebied van groene innovaties blijft Nederland echter achter ten opzichte van landen als Duitsland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk.

Nederland combineert slechts in een beperkt aantal sectoren een sterke exportpositie met groene innovatie. Landen als Duitsland en Denemarken doen het beter. Dit blijkt uit een analyse van patenten, comparatieve voordelen en productieomvang van sectoren in verschillende landen.

Kansen voor Nederland

Wereldwijd groeien markten voor schone en zuinige producten snel. We kunnen kansen benutten door slim gebruik te maken van onze innovatieve kracht, de (huidige) economische structuur en exportpositie. Het PBL ziet tenminste drie brede thema’s die kansrijk zijn in de overgang naar een groenere economie: biobased economy, duurzaam gebouwde omgeving en circulaire economie. Op elk van deze drie thema's heeft Nederland een sterke kennispositie. Voor duurzaam gebouwde omgeving geldt dit alleen voor verlichting en energiebesparing en zijn architecten internationaal beroemd om hun innovatie en verbeeldingskracht. Voor biobased economy heeft Nederland ook een sterke concurrentiepositie.

De overheid aan zet

De vergroening kan niet alleen van bedrijven komen, de overheid is ook nadrukkelijk aan zet. Nu investeren in innovatie en een groene groeistrategie, betaalt zich in de toekomst dubbel en dwars terug.

Laat groene innovatie leidend zijn

Geef aan: Nederland is ambitieus in de transitie naar een groene economie en wil tot de top van de concurrerende landen behoren. Die ambitie geeft bedrijven een stevige stimulans om zich structureler op vergroening te richten.

Zorg voor meer massa

Voorkom dat investeringen, vooral in kennis, te veel versnipperd zijn. Overheidsinvesteringen kunnen innovatie aanjagen en de concurrentiekracht versterken, zoals eerder bijvoorbeeld de kennisontwikkeling voor de Deltawerken heeft laten zien.

Geef meer aandacht aan de uitdagers

Het zijn de uitdagers van de gevestigde orde die in het innovatiebeleid centraal moeten staan. Veel radicale innovatie gericht op vergroening komt immers van kleine, nieuwe en snelgroeiende bedrijven.

Sluit aan bij sterke regio’s

Brainport Eindhoven en de Zuid- en Noordvleugel van de Randstad zijn voorbeelden van regio’s met een sterke clustering van cleantech bedrijven. Nationaal innovatie- en ondernemerschapsbeleid zou van de kracht van dit soort regio’s moeten uitgaan en er gericht in moeten investeren.

Meer informatie

• Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ton Manders.
• Download het onderzoekrapport van CE Delft naar de omvang van schone technologie (cleantech) in Nederland (PDF, 2 MB)
• Naar de publicatie 'Voorwaarden voor vergroening van de economie in Nederland'
• Download het onderzoek van London School of Economics naar de positie van Nederland in de opkomende groene economie (PDF, 4 MB)