PBL verkent Nederlandse gevolgen EU-doelstelling ‘land take’
De Bodemgezondheidswet die de Europese Commissie dit jaar voorstelt bevat naar verwachting een doelstelling om de stedelijke uitbreiding in 2050 volledig afgebouwd te hebben. Dat beleid kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de Nederlandse plannen om het woningtekort aan te pakken. Veel hangt nog af van hoe het EU-beleid nader wordt gedefinieerd en vormgegeven. Dat staat in het PBL-rapport Quickscan toename van het ruimtebeslag in Nederland, dat vandaag verschijnt.
In Nederland zijn de begrippen ‘land take’ en ‘ruimtebeslag’ nog vrijwel onbekend, maar het EU-beleid hierover kan grote gevolgen hebben voor de inrichting van ons land. Het Planbureau voor de Leefomgeving onderzocht daarom op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de mogelijke impact van de doelstelling om de netto stedelijke uitbreiding volledig af te bouwen. Hoeveel invloed het beleid precies gaat hebben is op dit moment nog onduidelijk, omdat de details op EU-niveau nog moeten worden uitgewerkt. “We moeten in Nederland een brede discussie voeren over de gevolgen die no net land take in 2050 zal hebben voor onze ruimtelijke ordening”, aldus David Evers van het PBL, hoofdauteur van het rapport.
Volgens de meest gangbare definitie kent Nederland een toename van ruimtebeslag van rond de 70 duizend hectare in de periode 2000 tot 2018. Het gaat dan om woningbouw, bedrijventerreinen, bouwterreinen, infrastructuur, parken, recreatiegebieden en eventuele mijnbouw. Er is ook sprake van afname, bijvoorbeeld wanneer bouwterreinen worden teruggegeven aan de landbouw of aan de natuur. Het saldo is circa 64 duizend hectare bijkomend ruimtebeslag, omgerekend bijna 10 hectare per dag. Ter vergelijking: een woonblok van 20 rijtjeshuizen is ongeveer één hectare groot. Nederland staat daarmee op de zesde plaats in Europa (EU27), maar omgerekend naar het totale grondoppervlakte is Nederland de Europese koploper wat betreft de toename van ruimtebeslag.
Omdat nog onduidelijk is welke definitie voor ruimtebeslag wordt gekozen is in de quickscan van het PBL het effect van diverse definities berekend. Wanneer het realiseren van parken en recreatieterreinen niet langer geldt als bijkomend ruimtebeslag zou dat gunstig zijn voor Nederland, omdat er in ons land relatief veel van dit soort gebieden worden aangelegd. Als alleen woon- en werklocaties onder het begrip ruimtebeslag vallen heeft Nederland tussen 2000 en 2018 een totale toename van 45 duizend hectare, maar blijft op vrijwel dezelfde plek op de Europese lijst staan. Evers: “Die aanpassing van de definitie levert een aanzienlijke vermindering op ten opzichte van de meest gangbare definitie, maar nog altijd veel. Een omslag in de ruimtelijke ordening zal nodig zijn wil Nederland de Europese doelstelling van nul in 2050 halen.”
