Grote opgaven in een beperkte ruimte

In het rapport Grote opgaven in een beperkte ruimte schetsen PBL-onderzoekers deze opgaven en geven ze verschillende beleidsopties voor de aanpak ervan.

Verbeteren omgevingskwaliteit

De opgave is om in het leefomgevingsbeleid niet alleen nieuw ruimtegebruik in te passen, maar tegelijkertijd de omgevingskwaliteit te verbeteren. Dat vraagt om een nieuwe balans tussen de gebruikswaarde (economische benutting), belevingswaarde (perspectief van de burger) en toekomstwaarde (ecologische duurzaamheid) van de ruimte in Nederland.

De grote opgaven voor verstedelijking, klimaat, natuur, waterbeheer en landbouw delen de bodem en het water als gezamenlijke onderlegger. De randvoorwaarden die het water- en bodemsysteem aan ruimtelijke ingrepen stelt en de aangrijpingspunten vanuit datzelfde systeem voor bijvoorbeeld klimaatadaptatie moeten daarom veel meer dan voorheen centraal staan in het omgevingsbeleid.

Betrokkenheid van burgers

Maatschappelijk draagvlak voor de noodzakelijke ingrepen vergt een kabinetsbrede (dus sectoroverstijgende) inspanning. De betrokkenheid van burgers en het
vertrouwen in overheidsbeleid vereisen in verschillende domeinen van het leefomgevingsbeleid langetermijndoelen, heldere kaders en een goed begrip van de leefwereld van burgers. De effecten van beleidsmaatregelen komen immers in die dagelijkse leefomgeving samen.

Integrale verstedelijkingsstrategie

Een urgente opgave op het gebied van de verstedelijking is te voorzien in de behoefte aan een groot aantal nieuwe woningen. De woningbouwopgave aanpakken als een onderdeel van een bredere verstedelijkingsstrategie kan op de langere termijn tot een duurzamer ruimtegebruik en een hogere kwaliteit van de leefomgeving leiden.

Meer resultaatverantwoordelijkheid van het Rijk

In het licht van de geschetste opgaven is het van belang dat het Rijk naast de sturing op proces meer inhoudelijke verantwoordelijkheid neemt. Dit kan op twee manieren: (1) door als Rijksoverheid sterker te sturen op urgente sectorale thema’s, denk aan het woningtekort en de stikstofproblematiek, en decentrale overheden in staat te stellen om ruimtelijke afwegingen te maken op de regionale schaal, of (2) in de vorm van een nationaal integraal omgevingsbeleid, waarin het Rijk ook zelf belangrijke ruimtelijke afwegingen maakt.