Meer grip op verstedelijking met nieuwe analyse-instrumenten
Vitale steden zijn belangrijk voor de economie en de welvaart. Verstedelijkingsprojecten zijn belangrijk om die vitaliteit te bevorderen. Maar welke projecten zijn kansrijk en aan welke kun je beter niet beginnen? In Plannen voor de Stad gaan het CPB (Centraal Planbureau) en het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) in op de bijdrage die verstedelijkingsprojecten leveren aan het functioneren van de stad.
CPB en PBL ontwikkelden daartoe twee nieuwe analyse-instrumenten: planobjectivering en agglomeratie-exploitatie. Hiermee kunnen de effecten van verstedelijkingsprojecten in beeld worden gebracht. In deze nieuwe instrumenten wordt de kennis van economen en die van ruimtelijke wetenschappers gebundeld.
Bij grote investeringen waarvoor een financiële bijdrage van het Rijk wordt gevraagd, is het gebruikelijk om nut en noodzaak ervan te beoordelen met een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). Ook bij de verstedelijkingsprojecten is de MKBA de primaire bron van relevante beslisinformatie. Wel is het zo dat bestuurders soms moeite hebben hun plannen te herkennen in het beeld dat uit een MKBA naar voren komt.
Planobjectivering en agglomeratie-exploitatie
Om de effecten van verstedelijkingsprojecten beter in beeld te brengen en een duidelijker verband te scheppen tussen het plan en de beoordeling ervan met een MKBA, hebben CPB en PBL in Plannen voor de Stad de handen ineengeslagen om na te gaan wat de invloed van verstedelijkingsprojecten is op het functioneren van een stad. Het resultaat is een handreiking waarin twee nieuwe analyse-instrumenten worden gepresenteerd, te weten de planobjectivering en de agglomeratie-exploitatie. De planobjectivering brengt ruimtelijke (rand)voorwaarden in beeld waaraan een project moet voldoen om effecten te kunnen sorteren en beleidsdoelen te kunnen helpen realiseren. De planobjectivering is een instrument waarmee inhoudelijke kennis uit de ruimtelijke wetenschappen beter in het besluitvormingsproces ingebracht kan worden. De agglomeratie-exploitatie laat de belangrijkste effecten van een project zien op het functioneren van een stad en expliciteert de samenhang tussen deze effecten. Het doel van de agglomeratie-exploitatie is om de opstellers van de plannen in staat te stellen om de effecten van hun projecten gestructureerd te analyseren en te verbeteren.
De nieuwe instrumenten zijn bedoeld als een aanvulling op de MKBA. Ze dragen informatie aan voor de beoordeling van een verstedelijkingsproject, maken deze transparanter en geven aanknopingspunten om de plannen te verbeteren. Daarmee wordt het voor bestuurders eenvoudiger om hun plan in de MKBA te herkennen en kan de MKBA een belangrijkere rol spelen bij het verbeteren van verstedelijkingsprojecten.
Met Plannen voor de Stad maken CPB en PBL een begin om meer grip te krijgen op de manier waarop verstedelijkingsprojecten effect hebben op het functioneren van steden. Plannen voor de Stad is ook een uitnodiging aan iedereen die betrokken is bij verstedelijkingsbeleid en de ontwikkeling en beoordeling van verstedelijkingsprojecten, om de nieuwe instrumenten te testen en samen met de planbureaus te werken aan verbeteringen of uitbreidingen ervan.
