Scenario’s voor stedelijke ontwikkeling, infrastructuur en mobiliteit

Omgaan met onzekerheid met behulp van scenario’s

De toekomst is met grote onzekerheid omgeven. Dat geldt zeker voor een terrein als stedelijke ontwikkeling, infrastructuur en mobiliteit, waar veel complexe vragen samenkomen – bekende vragen, zoals waar in stedelijke regio’s moet worden gebouwd, maar ook nieuwe vragen, zoals hoe virtual of augmented reality de beleving van de stedelijke ruimte gaat beïnvloeden, en of de zelfrijdende auto een verbeterde auto is of een heel nieuw soort voertuig zal zijn.

Beleidsmakers zullen zich tot die onzekerheid moeten verhouden. In de Ruimtelijke Verkenning 2019 presenteert het PBL vier scenario’s: Bubbelstad, Groenrijk, Beursplein en Eigenwijk. In elk ervan verschillen niet alleen de mogelijke ontwikkelingen, maar ook de opvattingen daarover. Beleidsmakers kunnen deze scenario’s gebruiken om inzicht te krijgen in belangrijke ontwikkelingen op het gebied van stedelijke ontwikkeling, infrastructuur en mobiliteit (en de relaties daartussen), in alternatieve benaderingen van bestaande beleidsvraagstukken, en in nieuwe vraagstukken.

Volledige versies van de scenario’s en methodologische verantwoording

Waar de korte versie van de Ruimtelijke Verkenning, Oefenen met de toekomst, beknopte versies van de toekomstbeelden (de situatie in 2049) en scenarioverhalen (de weg ernaartoe) presenteert, werkt het verdiepende rapport de volledige versies daarvan uit. Daarnaast gaat dit rapport dieper in op het onderzoeksproces dat is doorlopen: een iteratief proces waarin expertinterviews, literatuurstudie, een media-analyse en gesprekken en workshops met stakeholders de input hebben geleverd voor de scenario’s. Uit dat onderzoek kwamen belangrijke ontwikkelingen, trends en mogelijke trendbreuken naar voren die in de scenario’s zijn verwerkt; in het rapport worden deze uitgebreid samengevat en staat een overzicht van alle geraadpleegde bronnen.

Bovendien werkt het rapport de methode uit die is gebruikt voor de totstandkoming van de scenario’s. Daarbij is er aandacht voor de aanleiding voor het maken van scenario’s (de zogeheten deep uncertainty) en wordt toegelicht voor welk type scenario’s is gekozen: exploratief, kwalitatief, normatief, verhalend en plausibel. Ook wordt uitgelegd hoe met behulp van de morfologische scenariomethode, op basis van drie groepen van in totaal elf kernonzekerheden met behulp van de grid-group-cultuurtheorie vier verschillende maatschappijbeelden zijn geconstrueerd, en hoe deze maatschappijbeelden zijn uitgewerkt tot de uiteindelijke vier scenario’s.