Bijeenkomsten PBL-onderzoeksprogramma

What Works School 2022 - Brede welvaart in de regio: wat hebben we geleerd en wat betekent dit voor toekomstig beleid

Wat is de afgelopen jaren geleerd over het bevorderen van brede welvaart in de regio via beleid? Dat is de kern van de 'What Works School 2022', die het PBL heeft georganiseerd als afsluiting van het driejarige PBL-onderzoeksprogramma ‘Regio Deals voor brede welvaart’. De bijeenkomst was online en vond plaats op donderdag 10 maart 2022 van 10:00 tot 17:00 uur.  Een terugblik (inclusief video) is te vinden via deze link.

Webinar ‘Brede welvaart in beleid - aflevering 2: Brede welvaart in Nederlandse gemeenten’

Op 15 februari 2022 vond de tweede aflevering plaats in de reeks van webinars over ‘Brede welvaart in beleid’. Dit keer stonden de bevindingen uit de PBL-studie naar brede welvaart in Nederlandse gemeenten centraal. Mark Thissen (senior econoom bij het PBL) presenteerde de resultaten van de studie. Hierna volgden reacties door Marijn Molema (Fries Sociaal Planbureau) en Josse de Voogd (onderzoeker op het raakvlak van ruimte, politiek en samenleving), en was er gelegenheid om in te gaan op reacties die binnenkwamen via de chat.
Een verslag van het webinar is terug te vinden via deze link.

Webinar ‘Brede welvaart in beleid - aflevering 1: Regionaal beleid en mobiliteit’

Steeds vaker wordt brede welvaart beschouwd als een richtinggevend concept bij het nadenken over de toekomst van Nederland. Wil het concept zijn waarde in dit debat behouden dan is het van belang om concreet te maken wat het betekent en hoe je ermee om kunt gaan in beleid. Op 21 december 2021 hebben PBL-onderzoekers Anet Weterings en Daniëlle Snellen hun ideeën gedeeld over wat het betekent om brede welvaart te bevorderen in het regionaal ontwikkelingsbeleid en het mobiliteitsbeleid.

Hoeveel aandacht er is voor het onderwerp brede welvaart bleek al uit het grote aantal aanmeldingen voor het webinar, en uit de levendige bijdragen via de chat. Die reageerden op de stelling van Anet Weterings dat het centraal stellen van brede welvaart in regionaal beleid meerwaarde heeft ten opzichte van sectoraal beleid. Het zorgt voor een integrale blik, stelt zij, op hoe het gaat met de inwoners en creëert bewustzijn voor het maken van keuzes in wat vooral van belang is voor hun welzijn en ten koste van wat dit mag gaan.

Daniëlle Snellen werkte dit principe uit in haar presentatie, waarbij ze zich afvroeg hoe het bredewelvaartsperspectief de keuzes bij mobiliteitsbeleid verandert. Mobiliteit levert immers een belangrijke bijdrage aan de brede welvaart van mensen via de bereikbaarheid van banen, voorzieningen en sociale contacten en zelfs aan gezondheid (afhankelijk van het gekozen vervoersmiddel). Mobiliteit kan ook de brede welvaart verlagen, door het veroorzaken van verkeersonveiligheid, geluidsoverlast, milieuvervuiling (ten koste van gezondheid en natuur) en klimaatverandering.

Joks Janssen, lector ‘Brede welvaart in de regio’ en senior adviseur-onderzoeker bij Het PON & Telos, reflecteerde op de inzichten uit de PBL-publicaties en stond stil bij wat er voor nodig is om deze ook te benutten in de dagelijkse beleidspraktijk.
Meer informatie over het webinar is terug te vinden via deze link.

Workshop monitoring en effectmeting

Op 23 september 2021 organiseerde het PBL een workshop over het monitoren van de brede welvaart in de regio en het meten van het effect van de Regio Deals. In het Regio Dealbeleid is veel aandacht voor het meten van zowel brede welvaart als de effecten van het beleid. Het is echter niet altijd duidelijk hoe beide metingen van elkaar verschillen. In het plenaire deel van de workshop ging het PBL daarom in op hoe het doel van monitoring en van effectmeting binnen het beleidsproces verschilt (zie ook de notitie ‘Zicht op het effect van de Regio Deal’). Vervolgens gingen de deelnemers in twee groepen uiteen om door te praten over waar op te letten bij het gebruiken van monitoringsinformatie in regionaal beleid, en wat er nodig is om het effect van de Regio Deal inzichtelijk te maken nog voordat het beleid is afgerond. De inzichten uit de workshop heeft het PBL meegenomen in de notitie over lerend en adaptief beleid binnen de Regio Deals.

Leersessie lerend vermogen

Op 15 april 2021 organiseerde het PBL een leersessie gericht op het in beeld brengen en vergroten van het lerend vermogen van de Regio Deals. Leren is voor nieuwe beleidsaanpakken zoals de Regio Deals cruciaal. Zo kunnen betrokkenen optimaal de vruchten plukken van de ervaringen die zij opdoen met nieuwe samenwerkingen en experimentele beleidsstrategieën.

Tijdens de sessie kwamen vertegenwoordigers van Regio Deals uit de eerste, tweede en derde tranche samen om aandacht te besteden aan waarover en op welke manier geleerd wordt binnen hun Deals. In vier parallelle sessies gingen de deelnemers uiteen om door te spreken over thema’s zoals het gebruik van een dynamische beleidstheorie om leren te begeleiden, lerende monitoring, sturen op ruimte voor leren en bijsturen, en de inzet van mogelijke leerstrategieën om beleidsleren te voeden. De middag werd afgesloten door een slotwoord van LNV Regiodealprogramma manager Marc Hameleers, die nogmaals het belang van leren voor de Regio Deals benadrukte om het welzijn van inwoners in de regio te kunnen vergroten.

De inzichten uit de leersessie heeft het PBL verwerkt in de notitie 'Ruimte geven aan adaptief en lerend bredewelvaartsbeleid: Lessen uit de beleidspraktijk binnen de Regio Deals'.

What Works School 2020 - Brede welvaart in tijden van Corona

De coronapandemie dwingt beleid tot keuzes maken over wat belangrijk is voor de brede welvaart in Nederland en in de verschillende regio’s. Hoe kunnen regionale en nationale beleidsmakers deze keuzes onderbouwd en verantwoord maken? Dit vraagt om afwegingen over welke aspecten binnen de brede welvaart het belangrijkst zijn: gezondheid, economie of ook nog andere zaken? Maar ook inzicht in hoe brede welvaart kan worden vergroot, en in hoeverre daarbij rekening moet worden gehouden met de welvaart in andere regio’s of de toekomstige welvaart van de huidige jongeren. Deze vragen stonden centraal tijdens de What Works school 2020, die online plaatsvond op dinsdag 8 december en woensdag 9 december. Hieronder zijn de presentaties van de 'What Works School' 2020 terug te luisteren en in te zien.

Dag 1

Dag 2

Webinar ‘Verkennen waar wat werkt: monitoren om te leren en bij te sturen’

In de Regio Deals zijn beleidsmakers samen met andere partijen op zoek naar hoe zij de brede welvaart in hun regio kunnen verbeteren. Dat is geen eenvoudige opgave. Elke regio is anders waardoor de aard van de problematiek verschilt tussen regio’s. Tijdens dit webinar op 23 juni 2020 presenteerde het PBL een denkkader dat beleidsmakers helpt het beleid zo op te zetten dat er systematisch en stapsgewijs wordt geleerd over wat werkt in de regio. Daarbij past een monitoring die al gedurende de uitvoering laat zien of het beleid werkt, zodat het beleid – indien nodig – tussentijds kan worden bijgestuurd. Ofwel, een lerend en adaptief beleid.

In het webinar zette Anet Weterings eerst het denkkader uiteen en ging ze in op hoe je een lerend en adaptief beleid op zet, wat voor indicatoren geschikt zijn om zicht te krijgen op wat wel en wat niet werkt, hoe je verbinding legt tussen de vaak globale, lange termijn ambitie van de Regio Deal en de concrete, projectdoelstellingen op korte termijn, en hoe je voorkomt dat de monitoring vooral is gericht op verantwoording afleggen en zo ten koste gaat van leren over de werking. De opname van de presentatie van Anet is in de onderstaande video terug te zien.

Naast een toelichting van het PBL kwam ook Symke Haverkamp, betrokken bij de Regio Deal ‘Bodemdaling Groene Hart’ aan het woord over zijn ervaringen met het opzetten van een lerend en adaptief beleid en welke indicatoren daarbij passen.

What Works School 2019 - Brede welvaart en experimenteren met beleid in de regio

Elk jaar organiseert het PBL een ‘What Works School’ waarin de nieuwste wetenschappelijke inzichten op het gebied van brede welvaart in de regio worden gedeeld met beleidsmakers.

De What Works School van 2019 vond plaats op woensdag 11 december van 9.30 uur tot 17.00 uur in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. In deze What Works School stond centraal hoe regio’s hun welvaart kunnen behouden en vergroten in het licht van een aantal grote uitdagingen. Naast mogelijke ingrijpende demografische en technologische ontwikkelingen, zitten deze uitdagingen ook in de transities op het gebied van klimaat en energie. Dit zal veranderingen betekenen voor hoe mensen wonen, werken, consumeren en zich verplaatsen; wat gevolgen zal hebben voor de welvaart van de inwoners in de regio’s, nu en in de toekomst.

Hieronder staan de presentaties van de verschillende sprekers op deze What Works School.

Regiolabs

Het PBL heeft ook meerdere keren de inzichten uit het PBL-onderzoeksprogramma gedeeld tijdens de Regiolabs die werden georganiseerd door het Regio Deal Governance consortium. Tijdens de Regiolabs reflecteerden de betrokken bij de Regio Deals gezamenlijk op de organisatie en sturing (de governance) van de Regio Deals, om zo tot verbeteringen te komen. Het consortium bestond uit Birch, Universiteit Tilburg, Universiteit Utrecht en Berenschot en is in 2019 opgericht op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, in samenwerking met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Hieronder zijn de bijdragen van het PBL aan verschillende Regiolabs te vinden:

Kennis aan tafel

Tijdens bijeenkomsten met verschillende bij de Regio Deals betrokken personen (op zowel rijksniveau als binnen individuele Regio Deals) heeft het PBL bijgedragen aan de vormgeving en uitwerking van het Regio Dealbeleid door de betrokkenen te laten reflecteren op hun aanpak. De interactiemomenten zijn afgestemd aan de behoeften en vragen die leven bij de betrokkenen van het Regio Dealbeleid. Deze bijeenkomsten hebben inzichten opgeleverd die het PBL heeft verwerkt in verschillende studies binnen het PBL-onderzoeksprogramma.

Het PBL heeft onder andere de volgende kennis-aan-tafel-bijeenkomsten georganiseerd: